بازگشت
سال 2007 سال بين‌المللي قطب‌ها و آب شدن يخ‌ها
راد مرد راد مرد

 

)به گراميداشت ازروز جهاني محيط‌ زيست(

 

 

علائم گرم شدن قطب شمال هر روز محسوس‌تر مي‌شود. دانشمندان در گزارشى از (موقعيت قطب شمال) روى آب شدن يخ‌هاى موجود در درياها بين سيبرى و آلاسكا تا نزديكى آتلانتيك در نيمكرهء شمالى تكيه كرده و اعلام كرده‌اند كه قطب شمال در پنج سال گذشته، حداقل يك درجه گرم‌تر شده است.

در اين گزارش كه حاوى تحقيقات دانشمندان كانادايي، آمريكايي، آلماني، فرانسوي، ناروي، لهستاني، سوئدنى و روسى است، آمده با وجودى كه تحليل يخ‌ها در يك طرف قطب و مشاهدهء تشديد آن در طرف ديگر، تعادلى رادر مقدار يخ‌هاى قطب شمال ايجاد مي‌كند ولى انداز ه ‌گيرى درجهء حرارت در اين منطقه، كم‌ترين مقدار يخ را در قطب شمال نشان مي‌دهد. شواهد ديگرى نيز براى اثبات بالا رفتن حرارت در قطب شمال وجود دارد. گياهان توندرا سبزتر شده و بيش‌تر به صورت بته‌هاى بزرگ مشاهده مي‌شوند. در عين حال جنگل‌ها از خشكى مي‌نالند و توده‌هاى يخ در بالاى كوه‌ها آب مي‌شوند.
رودخانه‌ها نيز آب بيش‌ترى را به دريا ها مي‌ريزند. تغيير اقليم علت اصلى آب شدن يخ‌هاست و آثار منفى گرم شدن آب و هوا نه تنها براى انسان نتايج منفى به همراه دارد بلكه دنياى بسيارى از حيوانات را نيز به خطر مي‌اندازد. براى مثال اگر گرم شدن هوا ادامه پيدا كند تا سال 2050 خرس‌هاى قطبى از بين خواهند رفت واثرى از آن‌ها باقى نخواهد ماند. هم اكنون تعداد آن‌ها بين 20 تا 25هزار است كه از اين ميان 700ر4 عدد در آلاسكا زندگى مي‌كنند. از اين رو ايالات متحدهء آمريكا حفظ خرس‌هاى قطبى را جزو وظايف خود شمرده و نام آن‌ها را در فهرست , حفظ حيوانات در معرض نابودى , قرار داده است. به گزارش واشنگتن پست، دولت آمريكا با امضاى اين قانون خود را مجبور به رعايت قرارداد توكيو مي‌كند.

آمريكا تاكنون از امضاى اين قرارداد كه براى حفظ محيط زيست ازطرف تمام كشورهاى صنعتى امضا شده بود، شانه خالى كرده و معتقد است كه كارخانه‌ها بايد آزادانه و داوطلبانه به تحليل توليد گاز كربنات دست بزنند. بيش‌تر دانشمندان براين باورند كه گرم شدن اقليمى در سطح جهانى بستگى مستقيم به مقدار توليد گاز كربنات توسط كارخانه هاى صنعتى دارد. يك‌ مطالعه‌ عمده‌ علمي‌ در مورد منطقه‌ قطب‌ شمال‌ نشان‌ مي‌دهد كه‌ دماي‌ اين‌ ناحيه‌ از زمين‌ با سرعتي‌ دو برابر باقي‌ نواحي‌ زمين‌ افزايش‌ مي‌يابد.

 پوشش‌ يخي‌ اين‌ ناحيه‌ رفته‌ رفته‌ باريكتر مي‌شود و دانشمندان‌ نتيجه‌گيري‌ كرده‌اند كه‌ اين‌ ناحيه‌ تا 70 سال‌ ديگر در ماه‌هاي‌ تابستان‌ شاهد هيچ‌ توده‌ يخي‌ نخواهد بود. اين‌ مطالعه‌ كه‌ قرار است‌ تحت‌ عنوان‌ ,ارزيابي‌ تاؤير )افزايش‌ دماي‌ زمين( در ناحيه‌ قطب‌ شمال‌, منتشر شود نتيجه‌ چهار سال‌ مطالعه‌ توسط‌ بيش‌ از 250 دانشمند است‌ و احتمالا دقيق‌ترين‌ مطالعه‌يي‌ است‌ كه‌ تاكنون‌ در مورد تاؤير پديده‌ گرمتر شدن‌ زمين‌ در يك‌ ناحيه‌ خاص‌ انجام‌ مي‌شود.

 اين‌ مطالعه‌ دريافته‌ است‌ كه‌ در برخي‌ نواحي‌، قطر لايه‌ يخي‌ اين‌ ناحيه‌ طي‌ 30 سال‌ گذشته‌ عملا نصف‌ شده‌ است‌.  اگر روندهاي‌ فعلي‌ ادامه‌ يابد، زماني‌ فرا خواهد رسيد كه‌ در ماه‌هاي‌ تابستان‌ در اين‌ ناحيه‌ يخي‌ وجود نخواهد داشت‌ و اين‌ وضع‌ ممكن‌ است‌ در سال‌ 2050 پيش‌ آيد، هرچند احتمال‌ آنكه‌ چند دهه‌ بعد از آن‌ روي‌ دهد بيشتر است‌. پروفسور تري‌ كالاگان‌ از دانشگاه‌ شفيلد كه‌ يكي‌ از دانشمندان‌ ارشد اين‌ مطالعه‌ است‌ مي‌گويد اين‌ يافته‌ها بايد جدي‌ گرفته‌ شود. تاؤير گرم‌ شدن‌ ناحيه‌ براي‌ حيات‌ وحش‌ مي‌تواند فاجعه‌بار باشد.

براي‌ مثال‌ خرس‌هاي‌ قطبي‌ براي‌ لانه‌ ساختن‌ براي‌ بچه‌هايشان‌ به‌ يخ‌ و برف‌ نياز دارند. اما پيامدهاي‌ جهاني‌ آن‌ مي‌تواند بالقوه‌ جدي‌ باشد. يخ‌ نور خورشيد را به‌ فضا منعكس‌ مي‌كند، اما با ناپديد شدن‌ يخ‌، زمين‌ مقدار بيشتري‌ از انرژي‌ خورشيد را جذب‌ خواهد كرد بنابراين‌ پديده‌ گرم‌ شدن‌ زمين‌ تشديد خواهد شد.
ناحيه‌ قطب‌ شمال‌ همچنين‌ حاوي‌ مقادير زيادي‌ گازهاي‌ گلخانه‌يي‌ است‌ كه‌ با ذوب‌ شدن‌ يخ‌ها در جو منتشر خواهد شد و اين‌ عامل‌ ديگري‌ است‌ كه‌ به‌ پديده‌ گرم‌ شدن‌ زمين‌ دامن‌ مي‌زند.

محيط زيست به يك موضوع جهاني تبديل شده و اشتياق مردم براي گراميداشت اين روز سال به سال افزايش مي‌يابد، به طوري كه امسال هم قرار است به مناسبت روز جهاني محيط‌زيست در بيش از 100 كشور دنيا جشن و برنامه‌هاي مختلفي برگزار شود و سازمان ملل متحد هم تلاش مي‌كند تا به هر نحوي توجه مردم و دولت‌ها را به اين موضوع جلب كند.
هر سال به مناسبت روز جهاني محيط زيست يك شعار اعلام مي‌شود. اگر دربارهء شعار جهاني محيط‌زيست در سال 2007 كنجكاويد بايد بگوييم كه اين شعار به يك بحث داغ مربوط مي‌شود: «آب شدن يخ‌ها». در حقيقت براي حمايت از اين كه سال 2007 به عنوان سال بين‌المللي قطب‌ها معرفي شده، شعار روز جهاني محيط‌زيست هم روي اين موضوع تاكيد دارد; چون تغييرات آب و هوا روي اكوسيستم و جوامع قطبي تاثير مي‌گذارد و پيامدهاي ناگواري را در سراسر جهان به دنبال دارد.
مركز اصلي برگزاري جشن روز جهاني محيط زيست در سال 2007، كشور ناروي است و به اين منظور برنامه‌هاي مختلفي در اين كشور برپا مي‌شود.
تاريخچهء روز جهاني محيط زيست به سال 1972 باز مي‌گردد; يعني زماني كه نخستين كنفرانس جهاني محيط زيست دربارهء انسان و محيط زيست شكل گرفت و پس از آن مجمع عمومي سازمان ملل روز افتتاحيهء اين كنفرانس را به عنوان روز جهاني محيط زيست تعيين كرد. البته در اين روز مجمع عمومي، پيشنهاد ايجاد برنامهء محيط زيست سازمان ملل (UNEP) را ارايه داد كه دليل ديگري براي اهميت آن به شمار مي‌رود.
در روز جهاني محيط‌زيست برنامه‌هاي جالب و متنوعي در سراسر دنيا برگزار مي‌شود.

به طور مثال، رژه رفتن در خيابان‌ها، برنامه‌هاي بايسکل دواني ، اجراي موسيقي، مسابقات مقاله‌نويسي و تهيهء پوستر در مدارس، غرس درختان و جمع‌آوري زباله‌ها و رشته عمليات‌هايي در ارتباط با پاكسازي محيط زيست از جمله فعاليت‌هاي اين روز است.  واليان ولايات ، صدراعظم ، وزير محيط زيست و ساير مقامات عالي‌رتبهء هر كشور در اين روز گزارشات زيست‌محيطي خود را براي مراقبت از زمين اعلام مي‌كنند. به علاوه دولت‌ها به مردم قول مي‌دهند كه براي برقراري ساختاري مديريت محيط زيست و ايجاد برنامه‌هاي اقتصادي همگام با توسعهء پايدار تلاش كنند. در ضمن فرصت مناسبي جهت تصويب كنوانسيون‌هاي زيست‌محيطي بين‌المللي در كشورها فراهم مي‌شود. 
يخ‌ها در شكل‌گيري محيط‌زيست سيارهء زمين نقش مهمي را ايفا مي‌كنند. آن‌ها در اشكال مختلف مانند يخ‌هاي دريايي، يخچال‌ها، كلاهك‌هاي يخي و برف مقداري از اشعهء خورشيد را منعكس مي‌كنند و باعث خنك شدن زمين مي‌شوند. در مقابل آن، سطوح تيره و زمين‌هايي كه خالي از برف هستند، گرماي خورشيد را جذب مي‌كنند. بنابراين هر جا كه يخ‌ها از بين بروند زمين گرماي بيش‌تري را در خود نگه مي‌دارد و هر چقدر هم كه زمين گرم‌تر شود يخ‌ها بيش‌تر آب مي‌شوند و اين چرخه همچنان ادامه مي‌يابد. با توجه به اين بازخوردها، كاهش يخ‌ها تغيير آب و هوا را شدت مي‌بخشد. آب و هواي زمين در حال تغيير است.

در اين برهه از زمان بيش‌ترين توجه به سوي قطب شمال معطوف مي‌شود، جايي كه ميانگين دما نسبت به ساير نقاط كرهء زمين طي دهه‌هاي اخير دو برابر افزايش يافته است. كاهش يخ‌درياها احتمالا پيامدهاي مخربي را براي گياهان و جانوران به همراه دارد. به ويژه آن‌هايي كه در محيط قطب شمال زندگي مي‌كنند، مانند خرس‌هاي قطبي، سيل‌ها و... به علاوه ساكنان قطب شمال هم كه از اين جانوران تغذيه مي‌كنند از اين تغييرات آسيب مي‌بينند.البته اثرات تغيير آب و هوا فقط به قطب‌ها محدود نمي‌شود و حيات همهء ساكنان كرهء زمين را تهديد مي‌كند. آب شدن يخ‌ها هم فقط مختص مناطق قطبي نيست; بلكه در كوه‌هاي بسياري از نقاط دنيا اتفاق مي‌افتد. به طور كلي تاثيرات آب شدن يخ‌ها در دو مورد زير خلاصه مي‌شود:
- يخ‌ها مقدار زيادي از آب شيرين مورد نياز ما را تامين مي‌كنند و بخش مهمي از اكوسيستم به شمار مي‌روند و افزايش دما منجر به كاهش برف و يخ رشته كوه‌هايي مانند هيماليا و آند مي‌شود.
اين موضوع منبع تامين آب شيرين را به سوي استفاده از آب رودخانه‌ها تغيير مي‌دهد و در نتيجه روي كشاورزي، سلامت انسان‌ها، زندگي گياهان و جانوراني كه به آب شيرين كوه‌ها وابسته‌اند، تاثير مي‌گذارد.
- ذوب شدن صفحات يخي قطب‌ها به افزايش سطح آب درياها كمك مي‌كند. به اين ترتيب مردمي كه در جزاير زندگي مي‌كنند يا در مناطق پايين‌تري از خط ساحلي ساكن هستند در معرض خطر قرار مي‌گيرند. در نتيجه تعداد افرادي كه به علت تغيير آب و هوا ناچار به مهاجرت مي‌شوند به طور قابل توجهي افزايش مي‌يابند;ضمن اين كه در برخي از جزاير اقيانوس آرام جنوبي شاهد چنين حوادثي هستيم.
با تمام اين حرف‌ها اثرات ناشي از تغيير آب و هوا همچنان زندگي موجودات زنده و ساكنان كرهء زمين را تهديد مي‌كند. به هر حال روز جهاني محيط زيست هم بهانهء خوبي است كه توجه مردم و دولت‌ها به سوي اين پديدهء جهاني و خطرات ناشي از آن بيش‌تر جلب شود.

گزارش دانشمندان درمرکزاطلاعات برف و يخ حاکی از اين است که برای چهارمين سال متوالی از ميزان يخ های موجود در اقيانوس منجمد شمالی کاسته شده است. بنا براين گزارش مقدار ذوب شدن يخ منطقه قطب شمال بی سابقه بوده و روند موجود نشان می دهد که در طی ده های آينده اين وضعيت وخيم تر خواهد شد. مدارک و شواهد دانشمندان از وضعيت آب و هوای زمين در ۸۰۰ هزار سال گذشته نشان می دهد که همواره يعنی مدتها قبل از پيدايش انسان در کره زمين، در قطب شمال يخ وجود داشته است. البته هوای قطب شمال همواره در تابستان گرمتر شده و با فرارسيدن زمستان دوباره يخبندان شروع ميشود ولی در ۳۰ سال اخير هرتابستان مقدار ذوب شدن يخ ها افزايش يافته. برخی از پژوهشگران معتقدند که افزايش گازهای گلخانه ای در اين روند بسيار موثر بوده است. دانشمندان می گويند که امسال ذوب شدن يخ ها زودتر شروع شده، مقدارذوب شدن يخ ها بيشتر بوده و درجه هوای منطقه به نحو نگران کننده ای افزايش يافته است و اگر با درنظر گرفتن ميزان کنونی ذوب شدن يخ ها هر ده سال ۸ درصد يخ های موجود در قطب شمال کاهش يابد ممکن است تا سال ۲۰۶۰ تمام  يخهای منطقه از بين برود.

 يکی از محدوديت های ديگر اين است که تنها مساحت منطقه پوشيده از يخ تعيين می شود و نه حجم اين يخها.  بيشتر اطلاعات درباره ضخامت يخ ها از مدارک زيردريايی های نظامی بدست می آيد که در دوره جنگ سرد مرتبا در زير يخهای قطب شمال در حرکت بودند. زيردريايی ها می توانند در طول مسيری که ده ها سال قبل پيموده شده حرکت کنند و تفاوت ضخامت يخ های بالای سرشان را اندازه گيری کنند.

ولی اگر اين يخها حرکت کرده باشند نمی توان اين محاسبه را انجام داد. دانشمندان هشدار می دهند که با کم شدن يخ ها اقيانوس منجمد شمالی حفاظ يخ خود را از دست می دهد و بهمين دليل مستقيما در معرض حرارت نور آفتاب قرار می گيرد. امواج، حرارت را به عمق آب رسانده و به گرمتر شدن تدريجی آب کمک می کنند. هم روند آماری و هم يافته های مدل های کامپيوتری پيشرفته حکايت از اين دارد که در طی ۶۰ تا ۸۰ سال آينده در طول تايستان يخ های موجود در قطب شمال ذوب خواهند شد. ولی اينکه اين امر چه تاثيری در آب و هوای جهان خواهد داشت هنوز معلوم نيست.

پيام سرمنشي ملل متحد به مناسبت روز جهاني محيط زيست
افزايش گرما و كاهش يخها، دولتها را با نگراني تامين آب در آينده مواجه كرده است.

بان كي-مون، سرمنشي سازمان ملل متحد در پيامي به مناسبت روز جهاني محيط زيست، بار ديگر بدون اشاره به مخالفتهاي آمريكا با كاستن از توليد گازهاي گلخانه‌اي تصريح كرد: اين گازها بشدت در حال افزايش هستند و باعث گرم شدن زمين شده اند.  وي در اين پيام كه به مناسبت روز جهاني محيط زيست (پنجم ژوئن) منتشر شده، مي‌افزايد: توليد گازهاي گلخانه‌اي ناشي از فعاليت انسانها، موجب گرم شدن زمين شده و غلظت گاز دي اكسيد كربن در هوا، ظرف   600هزار سال گذشته به اين حد نبوده و بشدت درحال افزايش است.
سرمنشي سازمان ملل، تصريح كرده است: عمده ‌ترين نشانه تغييرات آب و هوا در مناطق قطبي ديده مي‌شود. قطب شمال دو برابر سريعتر از بقيه جهان گرم مي‌شود، ضخامت و مقدار يخهاي درياي قطب شمال رو به كاهش است و لايه‌هاي منجمد اعماق زمين كه قرنها يخ زده بوده، رو به ذوب شدن مي‌رود و كوههاي يخي در قطب شمال و مناطق گرينلند سريعتر از آنچه كه كسي بتواند تصور كند، ذوب مي‌شوند.
بان كي‌مون گفته است: اثرات چنين روندي بر مردم و اكوسيستم مناطق قطبي، قابل توجه است و كاهش يخ درياها، محل زندگي را براي حيوانات قطبي، آسيب‌پذير مي‌كند. اين تغييرات، مردم بومي مناطق قطب شمال را كه براي بقا به طبيعت نياز دارند، نه فقط با چالش كمبود غذا، بلكه با تحت تاثير قراردادن هويتشان مواجه كرده است، ولي اين تنها مساله مناطق قطبي نيست.

 سرمنشي سازمان ملل متحد در اين پيام با اشاره به موضوع روز جهاني محيط زيست با عنوان «يخ در حال ذوب؛ يك موضوع داغ»، مي‌افزايد: اثرات تغييرات آب و هوا بر همه مناطق منعكس مي‌شود و همزمان با افزايش سطح آب درياها، ساكنين جزيره‌هاي پست و شهرهاي ساحلي در سراسر جهان با سيل مواجه مي‌شوند. شركتهاي بيمه در سراسر جهان، هر سال رقم بيشتري را براي حوادث تغييرات شديد آب و هوا پرداخت مي‌كنند و در حالي كه لايه‌هاي يخي كم مي‌شوند، دولتها با نگراني به مشكل تامين آب در آينده نگاه مي‌كنند. يك سوم مردم جهان بويژه افراد اهل آفريقا در مناطق خشك زندگي مي‌كنند و تغييرات آب و هوا، ناامني غذايي، قحطي و دشت‌زايي را بوجود آمده است.
وي مي‌افزايد: وابستگي جوامع به سوختهاي فسيلي، پيشرفت اجتماعي و اقتصادي و امنيت ما انسانها در آينده را به خطر انداخته است. خوشبختانه سياستها و انتخابهاي فني بسياري در دسترس است كه با تمايل سياسي مي‌توانيم از آنها استفاده كنيم.  


به گفته سرمنشي سازمان ملل متحد، كشورهاي در حال توسعه مي‌توانند براي كاهش گاز گلخانه‌اي و بهبود بازدهي انرژي، تلاش بيشتري كنند. آنها مي‌توانند از توسعه براي كاهش آلودگي محيط زيست در اقتصادهايي كه بسرعت رو به رشد هستند مانند برزيل، چين و هند حمايت كنند.  وي توصيه كرد: در روز جهاني محيط زيست، بياييد نياز به كاهش در تغييرات سريع محيط زيست را شناسايي كنيم و به همه اعلام كنيم كه نقش خود را براي مبارزه با تغييرات آب و هوا بازي مي‌كنيم.

 استفاده از:

 به پيش بسوي جهان بهتروزندگي با محيط زيست سالم .

 

 

 


June 17th, 2007


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسایل بین المللی